Ayak sağlığı

Tüm yaşamımız boyunca ayaklarımız üzerinde yürüyerek dünyanın etrafını dört kez dolanacak kadar yol aldığımızı biliyor muydunuz? Eğer bir araba olsak rahatlıkla her yıl lastiklerimizi değiştirip, bu kadar yolu hiç bir problemle karşılaşmadan kat edebilirdik.

Biyolojik olarak ayaklarımız birer şaheserdir. Ayağın işini iyi yapmasını güçlü, esnek ve kullanılabilir yapısı sağlamaktadır. Şayet ayağınıza korur ve ona gerekli önemi verirseniz o da işini problem çıkarmadan yapacaktır.

ayak sağlığı

Kemiklerin duruşu, birbirleriyle olan mesafeleri ve eklem açıları ayağın sağlıklı hareket etmesi ve vücut yükünü taşıyabilmesi için oldukça önemlidir. Ayağın sağlığını doğuştan şekil bozukluklarının dışında sonradan edinilen bozukluklar da kötü etkileyebilir. Gerekli özen göstermediğimizde ayaklarımıza çok önemli rahatsızlıklar ortaya çıkar. Bebeklerin yalnızca % 5'inde ayak sorunları görülürken, yetişkinlerin % 60'ında çeşitli ayak rahatsızlıkları bulunur. Sağlıklı ayaklara sahip olmak sağlıklı bir hayat için gereklidir. Bu sebeple ayaklarımızı etkileyen hastalıklar ve bu hastalıklardan korunmanın yollarını bilmek önemlidir.

Ayak hastalıkları ve korunma yolları

Ayak sağlığına gerekli önemi vermemek, hareketsizlik, aşırı kilo, ayağı sürekli zorlayıcı hareketler yapmak, bazı hastalıklar ve uygun olmayan bir ayakkabı seçimi ayak sağlığımızı kötü yönde etkiler. Ayakta yapılacak iyi bir gözlemle tanısı henüz konamamış kardiyovasküler hastalık, böbrek hastalığı, diyabet hastalığı ve kanser tanısı bile konabilir. Sağlıklı bir ayak için, ayak bileğinden başlayarak parmak ucuna kadar tüm kemik ve yumuşak dokuların, eklem ve bağların bir uyum içinde ve sorunsuz bir şekilde çalışıyor olması şarttır.

Ayakta sık rastlanan sorunlar; ayak ağrıları, düztabanlılık, ayak kokusu, nasır, siğil, halluks valgus denilen parmak çıkıntıları, mantar, topuk dikeni, tırnak batmasıdır. Bu rahatsızlıklar listesine daha çok sayıda ilave yapabiliriz. Ancak toplumun genelinde bu kadar yaygın ayak problemi olmasına karşılık, en sık konuşulan ve özellikle çocukluk çağında ortopedi doktoruyla ilk tanışma nedeni olan düztabanlılıktır.

Ayak ağrılarına ve çeşitli eklem rahatsızlıklarına yol açan düztabanlılık ayak tabanındaki kavsin düzleşmesi sonucu görülür. Normal bebek ayaklarındaki fazla yağ dokusu ve ayak kavsinin zamanla gelişmesine bağlı olarak 3 yaşına kadar bebeklerin büyük bir bölümünde ailelerde düztabanlılık endişesi bulunur. Esnek düztabana sahip olan çocuklarda taban arkının gelişimi 5-7 yaşlarına kadar devam eder. Düztabanlığın buluğ çağlarına kadar devam etmesi gibi durumlarda ayak tabanında ağrı olabilir. Böyle bir durumda hekime başvurulması şarttır. Ayak kavsi ayakların vücut yükünü taşımasını kolaylaştırır. Bu kavisin açısını ayak tabanındaki kaslar ve bağlar belirler. Ayaktaki çukur bu bağlar ve kaslarda gevşeme sonucu kaybolur ve düztabanlılık meydana çıkar. Bu şahıslarda çok uzun süre yürüdüklerinde veya ayakta kaldıklarında güçlü ayak ve ayak bileği ağrısı görülür. Düztabanlılık tedavisinde, çocuklarda özel yapım ortopedik ayakkabılar, ileri yaşlarda ise özel tabanlıklar kullanılır. Bazı düztabanlılık ise bir tedavi gerektirmez. Genellikle ağrı yapmayan ve ilerleyici olmayan düztabanlılıkta bir tedavi uygulanmasına gerek olmaz. Çoğu düztabanlılık sadece yapısal bir farklılıktan ibarettir. Düztabanlılık, ileri yaşlarda düşünüldüğü gibi ciddi problemlere yol açmaz. Ailenin bunu çok ciddi bir hastalık değil, yapısal bir özellik olarak kabul etmesi daha uygundur. Aksi halde sürekli özel ayakkabılar ve ailenin endişesi gereksiz yere çocuğun bu olaydan psikolojik olarak negatif etkilenmesine neden olabilmektedir.

Ayaklarımız yere bastığı bölgede yükü eşit olarak dağıtmak zorundadır ve bu ağırlık da 26 kemik arasında paylaştırılır. Basınca ilk olarak veya sürekli maruz kalan bölgelerde vücut ağırlığına bağlı olarak cilt kalınlaşması, yani nasırlar oluşur. Nasır sürtünme yada basınç olan yerlerde vücudun kendisini korumak için oluşturduğu cilt kalınlaşmasıdır. Dar ve sivri uçlu ayakkabılar parmak üstünde sürtünmeye bağlı olarak nasır oluştururlar. Yüksek topuklu ayakkabılar da vücut ağırlığını ön tarafa yükleyerek parmaklarda nasır nedeni olur. halluks valgus deformelerinde ve ayak tabanı çökmesinde de nasır ortaya çıkmaktadır. Nasır etkeninin ortadan kaldırılması önemlidir. Rahat ayakkabılar bu oluşumu engellemek için giyilmelidir. Ayrıca, ayağa tam oturan ayakkabılar da nasır oluşumunu engellerler. Uygun ayak bakımı nasırı iyileştirmeye yararlı olabileceği gibi oluşmaması için de faydalı olacaktır. Devamlı olarak ayağın nemlendirici ve kremlerle yumuşatılması da ayakları nasırdan korur.

Bir başka sorun olan tırnak batması, ayak parmağı tırnağının keskin ucunun ayak parmağı etinin içine doğru büyümesidir. Genelde ayak başparmağında meydana gelir. Tırnak batmasının nedenleri arasında, normalden fazla kıvrık olan ayak tırnakları, iyi uymayan ayakkabılar veya hatalı kesilmiş olan ayak tırnakları görülebilir. Tırnağın etrafındaki doku mikrop kapabilir. Tırnak batması olan bölgedeki deri şiş, hassas ve kızarıksa enfeksiyon akla gelir. Şiddetli ağrı veren bu durumun antibiyotiklerle tedavi edilmesi gerekir. Uygun tırnak bakımı ve batık tırnağın çıkarılması oldukça önemlidir. Ayak tırnakları kesilmeden önce yıkanmalı ve ılık suda bekletilmelidir. Tırnak kesildikten sonra mikrop öldürücü sıvıları tırnak kenarına sürmek yararlıdır. Uygun tırnak bakımının haricinde tırnak batmasından korunmak için alınması gereken diğer önlemler ise ayakları darbelere karşı korumak, rahat ve parmakları sıkmayan ayakkabılar giymektir.