Van Yemekleri, Bilgileri ve Gezilecek Yerleri

Türkiye'nin doğusunda olağanüstü doğa güzellikleri, zengin tarihi ve renkli kültürü ile Van, Türkiye'nin keşfedilmeyi bekleyen bakir turizm hazinelerinden biridir. Tarihi binlerce yıl öncesine dayanır. M.Ö. 9. yy'da Urartuların başkenti Tuşpa kenti kurulmuş iken kalesi inşa edilmiştir. Tuşpa'nın bugünkü kent üzerinde, Akropolis'in Van Kalesi'nde konumlandığı bilinir. Antik dönemin Aşağı Şehir denilen bölümü ise bugün yıkıntı halindedir. Şehirde ve civardaki pek çok yerde Urartulardan ve daha sonra bu bölgeyi yurt edinen pek çok uygarlıktan kalıntılar vardır. Urartular döneminde kentin adı Biani, Asurlular döneminde ise Nairi olarak kayıtlara geçmiştir. Van adının Urartu döneminden değişerek geldiği sanılmaktadır.

Batı'da bulunan Tilkitepe Höyüğü kazıları, kentte yerleşmenin Kalkolitik döneme kadar uzandığını göstermektedir. Buluntular yöredeki yerleşimlerin Mezapotamya uygarlıkları ile yakın ilişkisi olduğunu ortaya koymuştur. Yörede yerleşmiş en eski halkın Hurriler olduğu bilinir. Hitit Krallığı'nın yıkılmasından sonra aynı halklar Urartu Krallığı'nı kurmuşlardır.

Kimmer ve İskit akınları ile zayıflayan krallık, 6. yüzyılda Medler tarafından yıkılmıştır. Medlerin Pers Krallığı tarafından yıkılmasından sonra ise Pers yönetim biçimi içinde Nairi Satraplığı'na bağlanan kent, İskender'in Anadolu seferi sırasında Makedon yönetimine girmiştir. İskender'in ölümü ile ortaya çıkan yönetim boşluğundan yararlanan Pers soyluları, bölgede Selökid Krallığı'nı kurmuşlar ve Van kentini de iç işlerinde serbest bırakarak kendilerine bağlamışlardır.

Bir süre güçlerini sürdüren Selökidliler Part akınları karşısında dayanamayarak teslim olmuşlardır. M.Ö. 85'te Partlara karşı kurulan yeni bir krallık, Araks Krallığı'dır. Kısa sürede Urfa ve Nusaybin'i ele geçiren bu krallık, Ön Asya'da iç kesimlere doğru ilerleyen Roma ordularına karşı koyamamıştır. Bu tarihten sonra Van, Romalılar ile zaman zaman güçlenen Partlar arasında sürekli el değiştirmiştir. M.S. 227'de kurulan Sasani Devleti, Romalıların bölgedeki egemenliklerine son vermiş ve 395 sonrasında Bizanslılar tarafından işgal edilinceye kadar Van'da hakim olmuştur. 645'te kent Araplar tarafından ele geçirilmiş, Bizanslılarca da desteklenen Ermeni prenslerin ayaklanmaları ile zaman zaman ortaya çıkan zayıflamalara rağmen bölgedeki etkileri 890'a kadar sürmüştür.

11. yüzyılda Anadolu'ya yerleşmek üzere gelen Türkler önce Doğu Anadolu'yu ele geçirmişler, Bizans savunmalarını kırarak batıya doğru ilerlemişlerdir. Selçuklu sultanı Alp Arslan'ın ölümü ile ortaya çıkan yönetim boşluğunda Van'da Sökmenli Devleti kurulmuş, 13. yüzyıl ortalarına kadar bölgeye egemen olan devlet Moğol saldırıları ile yıkılmıştır. Anadolu Selçuklularının eline geçen bölgede ekonomi canlanmış ve kısa bir istikrar dönemi yaşanmıştır. 30 yıl kadar süren Karakoyunlu hakimiyeti Timur tarafından kırılmış, 1502'de Safevi devletinin sınırları içine katılmıştır.

1533'te Kanuni Sultan Süleyman doğu sınırlarının güvenliğini sağlamak amacıyla Van'ı Safevilerden almış, ancak ordularını Bağdat'a doğru yönlendirince bölgede Safaviler yeniden egemen olmuşlardır. 1548'de Diyarbakır'a gelen Kanuni kesin olarak Van'ı Osmanlı topraklarına katmıştır.

resim Van deyince akla gelen pek çok şey vardır. Koruma altında bulunan ve biri yeşil, biri mavi renkli gözleriyle ünlü Van kedisi ve son yılların gözde magazin haberlerinden Van Gölü canavarı bunlardandır. Van Gölü ise Türkiye'nin en büyük gölü olmasının yanı sıra, aynı zamanda son derece farklı bir maviyi yansıtan rengi ve üzerine pekçok başı dumanlı dağın yansımasıyla oluşan olağanüstü manzarasıyla gerçekten görülmeye değer bir doğa hazinesidir.

Van'da yapılacak bir tatil, başka tatillerle fazla kıyaslanamaz. Burada en önemli farklardan biri de yöre halkının cana yakınlığı, cömertliği ve sıcakkanlılığıdır.

Van yemekleri

Çevrede yaygın olarak yapılan hayvancılık nedeniyle Van çevresindeki yemek kültürü daha çok et ve süt ürünlerine dayanır. Hemen hemen her evde bulunan tandırlarda (tandırevi denen bağımsız bir birim kullanılır), lavaş ve taptapa denen ev ekmekleri yapılır. Taze kavrulmuş buğdayın el taşında çekilerek tereyağı ile karıştırılması ile yapılan kavut, bölgenin en özgün yemeklerinden biridir. Aynı şekilde murtuğa, sengeser ve kelledos yörenin kendine özgü tatlarıdır. Soğanla yeniden kavrulan kavurma içine su ve ayrı bir kapta haşlanmış olan mercimek ve kurutulmuş kaymak eklenerek yapılan kavurma şekline sengeser denilir. Soğanla kavrulan kavurmanın su katılarak kaynatıldıktan sonra, cevizli ekmek ya da lavaş üzerine dökülerek yenen biçimi ise kelledostur. Yörede ayrıca bulgur, yoğurt, salça ve nohutla yapılan ayranaşı, özellikle balıkla birlikte yenen özgün bir tattır.

Van gezilecek yerleri

Mesire Yerleri: Akdamar Adası Van Gölü'nün güney kesiminde yer alır. Adada badem ağaçları ve çalılıklar vardır. Tarihi özelliği ile de turistlerin ilgisini çeker. Amik, Van-Erciş karayolu üzerinde göl kıyısında kurulu, meyva bahçeleri ve doğal plajları ile ünlüdür. Bendimahi ‚ağlayanı, Van Gölü'ne dökülen aynı adlı çayın oluşturduğu, merkeze 100 km uzaklıkta bir doğa harikasıdır. Akbaş Köyü, Aşağı Şerefhane, Bolbülük, Hozi, Kanlıbudak, Yoldüştü, Defriş, Dergezin ve Zereni, kentteki önemli içme ve kaplıcalar arasındadır.

Van Arkeoloji Müzesi: Van ve civarına ait tarihi buluntuların sergilendiği Van Arkeoloji Müzesi'nde, özellikle Urartu dönemine ait eserler görülmeye değerdir.

Akdamar Adası ve Kilisesi: Van Gölü'ndeki az sayıda adadan belki de en ünlüsü Akdamar Adası'dır. Ada doğal güzellikleri ile görülmeye değer. Adayı çevreleyen gölün firuze renkli sularına yansıyan Süphan Dağı'nın zirvesi yazın bile karlarla kaplıdır. Akdamar Adası'nda bulunan Ermeni kilisesi, M.S. 915 ile 921 tarihleri arasında Kral Gagik tarafından mimar-keşiş Manuel'e yaptırılmıştır. Kutsal Hac'a ithaf edilen kilise merkezi kubbelidir ve dört yapraklı yonca biçimli haç planına sahiptir. Kilisenin dış duvarlarını çevreleyen taş kabartmalarda İncil ve Tevrat'tan alınan dini konular, özellikle kraliyet ailesiyle ilgili günlük olaylar tasvir edilmiştir. Konik çatının hemen altında hayvan figürlü bir friz dolaşır. Batı yüzünde ise asma yaprakları arasında İncil yazarlarının başları ve hayvanlar betimlenmiştir. Kilisenin maketini elinde tutan Kral Gagik, çocuk İsa, Adem ve Havva, David ve Golyat, kabartmalardaki diğer figürlerdir.

Çavuştepe: Urartu kaynaklarında Sardurhinili olarak geçen Çavuştepe, Gürpınar ovasına hakim bir konumdadır. 1961 yılında başlayan kazılardan elde edilen bulgulara göre kent Urartu döneminin en önemli kültür ve politik merkezlerinden birisi olmuştur. Çeşitli yüksekliklerdeki yedi-sekiz tepeden oluşan Bol Dağı'nın iki tepesi üzerine kurulmuş olan kale, bir boyun ile birbirine bağlı iki ayrı yapı görünümündedir. Bunlar Aşağı ve Yukarı Kale olarak adlandırılırlar. Aşağı Kale'nin ortasında İrmusini Tapınağı yer alır. Sell, depolar ve kabul salonu ile bir yapı bütünüdür.

Muradiye Şelalesi: Van'dan yaklaşık bir saat mesafedeki Muradiye Şelalesi de, görülmeye değer bir doğa harikasıdır.

Gevaş Mezarlığı: Gevaş yakınındaki mezarlıkta 14. ve 17. yüzyıllar arasında ölü gömme gelenekleri ve mezar taşı süslemeciliği ile ilgili bilgiler veren mezar taşı örnekleri, bir açık hava müzesi oluştururlar.

Hoşap Kalesi: Van'ın 58 km doğusunda, Hakkari karayolu üzerindedir. Kale Urartu döneminde kuzeybatı İran'a giden askeri yolu denetlemek üzere kurulmuş olan kalenin kalıntıları üzerine, Mahmudi Aşireti zamanında (1643) yapılmıştır. Duvar tekniği, iç odalardaki pencere freskleri ile Selçuklu etkisi taşır. Kapı üzerindeki armanın iki yanında zincirle bağlanmış iki aslanı gösteren kabartmalar ilgi çekicidir.

Hoşap Köprüsü: 17. yüzyılda yapılan üç gözlü köprüde iki renk taş kullanılmıştır. Orta kemerin yanlarında ise yazıtlar bulunmaktadır.

Van Kalesi: M.Ö. 9. yüzyıla tarihlenen kale, tüm görkemi ile günümüze ulaşmıştır. Türkler döneminde onarım gören kale, içiçe dört sur dizisinden oluşmaktadır.