Trabzon Gezilecek Yerleri, Yemekleri ve Hakkında Bilgiler

Trabzon

M.Ö. 7. yüzyılda Miletoslular tarafından koloni olarak kurulan kent, düz ve köşeli masaları andıran sekiler üzerine kurulu olması nedeniyle Trapezus adını almıştır. Ünlü tarihçi Heredot'a göre burada yerleşen ilk halk, Troyalıların yanında savaşan Elizonlular olmalıdır. Bazı Yunan kronologlarına göre ise ilk halklar Arkadialılardır.

M.Ö. 1000'lerde Batı Anadolu'da İyonyalılarca kurulan Miletos şehri Anadolu ile bağlantısı nedeniyle zenginleşmiş, ancak Lidya kentinin Anadolu'daki İyon kentlerinin ticaretini engellemeye başlaması nedeniyle bu halk iç kesimlerde kendilerine koloniler aramaya başlamıştı. Marmara kıyıları ile Karadeniz'e doğru yayılan bu kolonileşme hareketi, ılıman iklim, verimli topraklar ve doğal liman olanakları ile Trabzon bölgesinde de kısa sürede gelişmişti.

Ancak Trabzon'un böylesine olanaklara sahip bir konumda olması, kentin hemen her dönemde değişik uygarlıkların ilgisini çekmesine yol açtı. Kent önce Kimmerlerin eline geçti. Ardından Medlerin, Med-Pers savaşından Persler galip çıkınca da bir Pers kenti oldu. Persler döneminde önce özerk bir bölge olarak kaldıysa da, Pers yönetimi tüm toprakları üzerinde satraplık sistemini kurmaya başladıktan sonra Pontos Kapadokyası olarak bilinen büyük satraplığa bağlandı.

Büyük İskender'in Anadolu seferi sırasında Persleri yenmesi ile kentte Makedon hakimiyeti başladı. İskender'in ölümü ile komutanları arasında başlayan kavgadan yararlanan eski bir Pers soylusu, kenti ‚ankırı'da kurduğu Pontos Devletine bağladı.

M.Ö. 86-66 arasında Romalılar ile girilen savaşlarda Pontos orduları yenilince, kent bir Roma eyaleti oldu. Roma İmparatorluğu'nun Doğu ve Batı olarak ikiye ayrılmasından sonra, Doğu Roma İmparatorluğu, yani Bizans sınırları içinde kaldı. Bu dönemde hem ticari, hem de askeri önemi farkedilince, Haçlılar'ın Bizans başkentini işgal etmesinden sonra Trabzon'a kaçan Bizans imparatorları burada Pontos Devletini kurdular.

13. yüzyılda Selçukluların eline geçen kent, uzun süre Konya Sultanına bağlı bir uydu kent oldu. İstanbul'un fethinden bir süre sonra da, Fatih Sultan Mehmet tarafından Osmanlı sınırları içine katıldı. Osmanlılar döneminde asıl önemini II. Bayezid döneminde kazanan Trabzon, şehzadelerin yönetim konusunda deney kazanabilmek için sancak beyi olarak gönderildiği bir kent oldu.

Trabzon yemekleri

Trabzon dendiğinde akla ilk gelen hamsi, karalahana ve mısır unudur. Hamsinin akla gelebilecek her biçimde pişirilmesi mümkündür. Buğulama, tava, pilav, dolma ve haşlama dışında, hamsi kuşu denilen köftesi de yapılmaktadır.

Hamsi Kuşu: Kılçığı çıkarılmış hamsilerin birkaçı mısır ununa bulanarak avuç içine alınır, aralarına soğan, maydonoz ve naneden oluşan bir iç konur ve üzerleri çiğ hamur ile örtülür. Köfte biçimi verilen hamsiler yumurtaya bulanıp yağda kızartılır.

Hamsili Pilav: Karabiber, tarçın, nane, kuşüzümü, maydonoz, domates ve çam fıstığı ile hazırlanan iç pilav yarım pişirilir. Hamsinin kılçığı çıkarılarak ikiye ayrılır. Zeytinyağı sürülmüş tepsiye hamsiler dizilir. Üzerine pilav serilir. Daha sonra bir kat daha hamsi dizilir.

Hamsili Ekmek: Hamsi ve mısır ununun lezzet kattığı yöreye özgü bir pide türüdür.

Cumur: Sıcak iken içi çıkarılan ve tuzsuz tereyağı ile karıldıktan sonra tekrar ekmeğin içine doldurularak yenen bir pide türüdür.

Lemerli Pide: Kabak ve mısır unu ile yapılır. Kabak yerine karalahana, fasulye ya da pazı kullanmak da mümkündür.

Trime: Un ve yağda kızarmış ekmek ile hazırlanan bir sabah çorbasıdır.

Kuymak: Mısır unu, bir tür çökelek peyniri olan minzi, süt ve ısırgan otu ile yapılan bir başka lezzetli yemektir.

Pepeçula: Kokulu üzüm ezmesi, mısır unu ve şekerden yapılan yöresel bir tatlı çeşididir.

Bunların dışında karalahana yığması ve karalahana dolması, kıymalı ve pirinçli yemeklerdir.

Trabzon gezilecek yerleri

Trabzon Sümela Manastırı

Trabzon Kalesi: Bizans dönemine ait olan kale iyi korunmuş olması ile dikkat çeker. Kale Osmanlı döneminde onarım görmüştür. Üç bölümden oluşan kalede yukarı hisar, orta hisar ve aşağı hisar bulunur.

Kalepark: Cenevizlilerce yapılan Kalepark Burnu, günümüzde askeri gazino ve park olarak kullanılmaktadır.

Camiler: Trabzon'da bulunan camilerin pek çoğu Bizans döneminde kilise olarak yapılmış, Osmanlı döneminde ise camiye çevrilmiş yapılardır. Fatih Camisi (Panagia Khyrsokephalos Virgin Kilisesi), Yeni Cuma Camisi (Aya Eugene Kilisesi), Kudrettin Camisi (St. Philip Kilisesi) bu türden camilerdir. Ayrıca kentte Osmanlı dönemine ait olan ‚arşı Camisi, Semerciler Camisi, Gülbahar Hatun Camisi ve türbesi bulunur.

Kiliseler: St. Anna Kilisesi, St. Savas Mağara Kilisesi, Ayasofya Kilisesi, Sotha Kilisesi, Santa Kiliseleri (St. Theodore, St. Konstatinos, St. Christopher ve St. Kiryaki Kiliseleri), Kızlar Manastırı (Panagia Theoskepastos) ve Kaymaklı Manastırı kentin en önemli tarihi yapıları arasında yer alır. Bunların pek çoğu yıkılmış, ancak bazı duvar kalıntıları kalmıştır.

Ayasofya Kilisesi bugün müze olarak kullanılmaktadır. 13. yüzyılda I. Manuel zamanında yapılan kilise Türkler döneminde camiye çevrilmiş, I. Dünya Savaşı sırasında askeri hastane ve depo olarak kullanılmış, 1958'de Edinburg Üniversitesi'nden bir grup sanat tarihçisi tarafından freskleri restore edilerek bir müzeye dönüştürülmüştür.

Diğer: Cenevizlilerden kalma Bedesten, 16. yüzyıl Osmanlı dönemine ait Vakıf Han, 18. yüzyıl yapısı olan Taşhan ve Alaca Han iyi durumda olmayan yapılardır. 11, 16 ve 18. yüzyıllardan kalma Sekizdirekli, Paşa ve Hacı Arif Hamamları da, sadece kalıntılarından fikir edinilebilen yapılardır. 7. yüzyıla tarihlenen İmaret Deresi Su Kemeri, 13. yüzyıla tarihlenen Kuzgundere ve Kavaklı Su Kemerleri, kentin sivil mimarisi hakkında fikir verir.

Sümela Manastırı: Trabzon şehri ile bütünleşen ve kentin uluslararası alanda tanınmasını sağlayan en önemli eser, Maçka'ya 17 km uzaklıktaki Sümela (Meryem Ana) Manastırı'dır. 5. yüzyılda Hıristiyanlığın ilk dönemlerinde yapıldığı bilinen manastıra 14. yüzyıldan itibaren eklemeler yapılmış ve çoğu Osmanlılar döneminde olmak üzere pek çok kez onarım görmüştür. Osmanlılar kenti aldıktan sonra manastırın önemi azalmamış, Fatih, II. Bayezid, II. Selim ve II. Murad manastıra birçok hak vererek armağanlar göndermişlerdir.

1923'te terk edilen manastır ziyaret edilmeye devam etmiş, bu ziyaretler sırasında içindeki pek çok eserle freskleri sökülmüş, bir kısmı Makedonya'da Verria'da yapılan benzer bir manastıra götürülmüştür. Kayalar oyularak yapılan manastırın kat bölmeleri yıkılmış ve sadece duvarları sağlam kalmıştır. Plan olarak sekiz katlı olan Manastırın iki katı terastır. Her katta sekizer oda bulunur. Odaların tamamının fresklerle bezenmiş olduğu bilinmektedir.

Manastırın yapıldığı yerle ilgili bir de efsane vardır. Buna göre İsa'nın havarilerinden St. Lukas İsa'nın bir resmini yapmış, Lukas öldükten sonra resim onun eşyaları ile birlikte Atina'da saklanmaya başlamıştır. Ancak resim burada kalmak istemeyince melekler onu Atina'dan taşımış, Trabzon'da bir dağın kovuğuna yerleştirmiştir. Atina'dan gelen iki rahip resmi bulmuşlar ve buraya bir manastır inşa ettirmişlerdir. Manastırda bulunan bu resim 1840'da Fallmayer tarafından incelenmiş, daha yakın bir zamana tarihlenmiştir. ‚erçevesinin ise 18. yüzyılda Trabzonlu bir usta tarafından yapıldığına dair bazı ipuçları bulunmuştur.

Kızlar Manastırı: Boztepe'de doğal bir mağaranın oyulması ile yapılan ve 93 basamak merdivenle çıkılan Kızlar Manastırı, kentteki Bizans yapılarından bir diğeridir. Manastırın duvarlarındaki renkli freskler halen görülebilir.

Atatürk Müzesi: Kentin 6 km güneyindeki Soğuksu Köyü'nde bir zamanlar Atatürk'ün kalmış olduğu ev, günümüzde bir müze olarak hizmet vermektedir.

Mesire Yerleri: Sümela (Meryem Ana) Manastırı'nın çevresi, orman içi dinlenme bölgesi olarak düzenlenmiştir. Çakırgöl, aynı adlı dağın yamacında yeşillik bir bölgedir. Burada piknik yapmak mümkündür. Zefanos, kaynak suları ile ünlüdür. Soğuksu, Çifte Çamlık ve Boztepe görülebilecek diğer yerlerdir. Trabzon civarında ayrıca çok sayıda kaplıca ve içme bulunur. Kisarna, Ziyaret Suyu, Hadi Maden Suyu, Ziyaret Gölü, Sürmene Maden Suyu, Tonya, Uçarsu, Karadağ, Simenler, Saraylar ve Ayazma bunlardan bazılarıdır.