Polonezköy

polonezköy

İstanbul’un yanıbaşındaki ‘mükemmel’lerden biri Polonezköy. Haftasonu için, hatta günübirlik gidebileceğiniz, doğanın kucağında kurulmuş yeşil bir köy. Biraz tarih, biraz doğa, biraz da kültürle bezenmiş toprakların ev sahibi… Polonezköy, İstanbul’dan vazgeçemeyen ama arasıra ‘Yeter’ diyenlerin sığınağı.

Polonezköy, adı üstünde, bir Polonya köyü. Eski adı Adampol. 1930-31 yıllarında Rusya’ya karşı ayaklanan Polonya Krallığı, yenilgiye uğrar. ‘Kasım Ayaklanmaları’ isimli yenilginin ardından ‘Büyük Göç’ başlar. Göç sırasında Polonyalılar’ın çoğunluğu Fransa’ya gider, bir kısmı ise Osmanlı’ya sığınır. Osmanlı devletinin Batılılaşma hareketleri sırasında Polonya ile çeşitli görüşmeler yapılır ve Osmanlı topraklarında yaşayan Polonyalılar'ın oturacağı bir yerleşim kurulmasına karar verilir. Bu durum, Rusya’ya karşı cephe almış olan Osmanlı’nın da işine yarayacaktır. Ancak bu yerleşimin Fransız himayesindeki bir yerde kurulmasına karar verilir, böylece Polonyalılar’ın yaşadığı Lazaristler’in St. Vincent d’Asia’daki arazilerinin üzerine bir yerleşim kurulur.

Köyün kuruluşu resmi olarak 3 Mart 1842’de Michal Czajkowski'nin, Prens Adam J. Czartoryski adına İstanbul'daki Lazaristler cemaatinin başı Peder Leleu'le bir anlaşma imzalamasıyla gerçekleşir. Prensin ilk adı olan Adam ile Polonya (pol)’nın isimlerinin birleşimiyle, köyün adının Adampol olmasına karar verilir. Başlangıçta Lazaristler’in de etkisiyle büyük sıkıntılar yaşayan Polonyalılar, bir süre sonra Lazaristler’in köyü terketmesi üzerine rahat etmeye başlamışlarlar. Hatta 1918’de Polonya’nın bağımsızlığını ilan etmesine rağmen ülkelerine dönmemeye karar verir ve artık anavatanları olarak benimsedikleri, yaşam tarzına alıştıkları köylerinde kalmayı yeğlerler. Bu durum, cumhuriyetin ilanının ardından da devam eder. Bir süre sonra Adampol bir tarım köyü olmaktan çıkarak tatil beldesi haline dönüşür.

Adampol’de başından beri çok fazla Polonyalı olmasa da, buranın yerlilerinin Türklerle yaptıkları evlilikler ve gençlerin, yaşlıların da ölümleriyle birlikte kendi kültürlerine iyice yabancılaşmaları, Polonezköy’deki Polonya kültürünün giderek kaybolmasına yol açmıştır. Türkler’in burada aldıkları evlere yerleşmeleri de bu süreçte etkili olmuştur.