Safranbolu evleri

Ülkemizde ve dünyada Safranbolu'yu ön plana çıkaran en önemli unsur geleneksel Türk mimarisi tarzındaki Safranbolu evleridir. Bu evler bir yandan kentsel konumlarıyla diğer yandan da mimarileriyle dikkat çekerler. Yüzlerce yıllık geçmişe sahip olan Safranbolu Evleri Türk kent kültürünün günümüzde yaşamaya devam eden en önemli yapı taşlarıdır. İlçe merkezinde 18 ve l9.yy. ile 20.yy. başlarında yapılmış yaklaşık 2000 geleneksel Türk evi bulunmaktadır. Bu eserilerin 800 kadarı yasal koruma altındadır.

Evler Safranbolu'nun iki ayrı kesiminde yapılanmış durumdadır. Birincisi "Şehir" e bilinen ve kışlık olarak kullanılan kesim, ikincisi "Bağlar" diye bilinen ve yazlık olarak kullanılan kesim. Şehir, yönetim merkezinin bulunduğu Kale, alışveriş merkezinin bulunduğu Çarşı, evlerin bulunduğu Akçasu, Gümüş, Musalla, Kıranköy ve Tabakhane semtlerinden oluşmaktadır. Bu kesim, iklimin olumsuz etkilerine karşı korunmuş, alçak rakımlı iki vadinin içindedir. Burada evler birbirine yakın, sokaklar dardır. Bağlar birkaçyüz metre daha yüksekte, hava akımlarına açık ve daha geniş araziler üzerindedir. Hemen hemen herkesin kışlık bir de yazlık evi vardır. Yöre halkının şehirdeki evinde yaşar ve yazın havaların ısınmasıyla Bağlardaki yazlık evine göçer. Ancak "Çarşı"da üretim ve ticaret hayatı yazın da aynen sürer.

Şehir içindeki tüm evler kendilerine göre daha merkezi konumdaki kamu binalarına, dini yapılara ve anıt eserlere dönüktür. Hangi evden bakılırsa bakılsın manzara kapanmaz. Ticaret bölgesi şehrin merkezinde, pazarlar bu bölgenin hemen çevresinde, çevreyi kirletici etkisi olan demircilik, bakırcılık ve dericilik gibi üretim alanları ise daha alt ve kenar kısımlardadır. Ayrı ayrı kurulan tahıl pazarı, sebze pazarı, hayvan pazarı ve odun pazarında malını paraya çeviren yöre halkı bu pazarların çok yakınında bulunan ve halen lonca düzeni ile örgütlenen Yemeniciler, Semerciler, Saraçlar, Manifaturacılar, Demirciler ve Bakırcılar Çarşıları'ndan alışverişlerini yapıp ihtiyaçlarını karşılarlar. Şehrin ortasında bulunan meydana yönelik yollar ve sokaklar tamamen taş kaplıdır. Anıt eserlerin avluları ve meydanlar da taş kaplıdır.

Gezilebilir müze evler

Kaymakamlar evi
18-19. yy. Türk toplumu geçmişini kültürünü ve yaşam biçimini yansıtan Safranbolu evleri arasında önemli bir örnektir. Sahibi Safranbolu kışlası kumandanı Hacı Mehmet Efendi'dir. Kentsel dokusunu ve tüm mimari özelliklerini günümüze dek koruyabilmiş ilçemizde 1979 yılında kamulaştırılıp restorasyonu tamamlanmıştır.

Mümtazlar Konağı
1888 Yılında Gazi Süleyman Paşa Medresesi Baş Müderrisi Müftü ve Müderris Ziya Efendi tarafından yapılmıştır. Evin planı Ziya Efendi'nin Hanımı Resisül Ülemadan Rumeli Kazaskeri Nefize Hanım tarafından çizilmiş ve inşası 5 yılda tamalanarak kullanılmaya başlanılmıştır. Çeşme mahallesindeki bu konak Osmanlı mimarisinin en belirgin özelliklerini gösterir.

Kavsalar evi
19. yüzyılın ilk yarısında Safranbolu'nun ilk kiremit ve tuğla imalatçısı Damaklıoğlu Hacı Ahmet Efendi tarafından kızı Sıdıka Hanım adına Gümüş Semtinde yapılmıştır. Sıdıka Hanım Hacı Mustafa Kavsa Oğlu ile evlenir ve evin adı Kavsalar Evi olarak anılır.

Karaüzümler evi
Ahşap çatkıları, dikdörtgen biçimi ile dikkati çeken Karaüzümler Evi'nin Mehmet Karaüzüm tarafından 19. yüzyılın sonlarına doğru yaptırıldığı söylenmektedir. Bahçeye bakan cephedeki sofa çıkması ile dikkati çeken bu evin üçer pencereli köşe odaları pencere boyutları ile olağanüstü görüntü oluşturur.

Kilerciler evi
1884 yılında Hacı Mehmet Efendi tarafından yaptırılmıştır. Her iki sokağın eğimine göre biçimlenen yapı tam anlamıyla bir köşe evidir. Temel taş duvarlı, üst katlar ahşap çatkı arasında kerpiç dolgudur. iki cephede üst kat zarif işlemeli taş konullar üzerinde dışarıya taşarak inşa edilmiştir.