Makula Dejenerasyonu Nedir? Nedenleri Ve Semptomları

Göz düz karşıya bakarken makula, ışınların kornea ve lenstarafından üzerinde odaklandığı retina bölgesidir. Bir kamera içindeki filme benzer şekilde retina lensten geçen görüntüleri algılar. Makula hasara uğramışsa görüntünün merkezi kısmı bloke olur. Bulanık kısmın çevresindeki görüntü net olabilir.

Makula dejenerasyonu makulanın bozulmasıdır. Göz çevredeki görüntüleri algılar çünkü periferik görme etkilenmemiştir. Bu nedenle tek başına makula dejenerasyonu total körlük yapmaz. Ancak özel optik 'Low Vision Aid' araçları kullanılmadan yakını görmek ve okumak çok güçleşir.

Retina gözün arkasında duvarın içini kaplayan hassas dokudur. Makula retinanın merkezinde küçük bir noktadır. Büyüklük olarak makula bu yazıda büyük "O" harfinin kapladığı bir alan kadardır. Bu alan düz bakıştaki merkezi görmemizi ve okuma görmesini sağlar. Makula dejenerasyonu en sık olarak yaşlılarda gelişse de tek başına yaşlanma merkezi görme kaybına sebep olmaz.

Nedenleri Ve Semptomları

Makula dejenerasyonunun en sık şekli involusyonel makula dejenerasyonudur. Tüm olguların % 70'i bu şekildedir ve yaşlanma ile ilgilidir. Makula bölgesindeki dokuların incelmesi veya bozulmasına bağlıdır.

Makula dejenerasyonlarının % 10'nu eksüdatif tiptedir. Normalde makula gözün ortasını besleyen ince kan damarlarından ince bir doku ile ayrılmıştır. Bazen bu kan damarları çatlar veya kaçak yapar ve skar dokusu oluşumuna yol açar. Bu yeni oluşmuş damarlar özellikle frajildir. Kolay yırtılır ve sızdırır. Sızan sıvı ve kan makula bölgesini tahrip eder ve daha fazla skar oluşumuna yol açar. Görme bulanıklaşır ve bozulur. Yoğun skar dokusu merkezi görmeyi önemli derecede bloke eder.

Diğer maküla dejenerasyonu tipleri kalıtsal olabilir, juvenil olabilir veya yaşlanmayla ilgisi yoktur. Bazen travma, enfeksiyonu inflamasyonda makulada tahribat yapabilir.

Tek göz kurtulmuş ise erken dönemde makula dejenerasyonu dikkati çekmeyebilir. Bu durum sıklıkla bir anda bir gözü tutar ve hasta görme problemlerini fark etmeyebilir.

Makula dejenerasyonu farklı insanlarda farklı semptomlar yapabilir. Bazen bir göz yıllarca iyi görmeyi korurken diğerinde görme kaybı olabilir. Ancak iki göz de tutulmuşsa yakın ve okumagörmesi çok bozulur. Makula dejenerasyonunda periferik görme korunduğundan hasta günlük yaşamını sürdürebilir. Renkli görme soluklaşabilir ve diğer temel semptomlar ortaya çıkabilir.

Tanı

Bir çok hasta bulanık görme belirginleşene kadar makula problemi olduğunu farketmez. Göz doktoru erken dönemde makula dejenerasyonunu saptayabilir. Oftalmoskop denilen aletle makulayı dikkatle inceler ve harabiyet olup olmadığına bakar. Muayeneye ek olarak birkaç test de yapılır. Grid testte hasta grafik kağıdı gibi bir sahifeye bakar. Görme kaybı olan noktalar saptanır. Renkli görme testi ile hastanın renkleri ayırt edip etmediğine bakılır. Bazen floresein angiogramı (FFA) yapılır. Göz doktoru hastanın koluna bir boya enjekte eder. Sonra retina ve makulanın fotoğraflarını çeker. Boya kan damarlarında bozukluk olup olmadığını gösterir.

Periyodik göz muayeneleri yapılırsa makula dejenerasyonu erken saptanabilir. Erken tanı önemlidir. Ailenin diğer birimlerinde retina problemleri varsa rutin muayene şarttır. Makula dejenerasyonunun erken tanısı daha fazla tahribatın önlenmesini ve hastaya az görenlere yardım gereçleri ile adaptasyon yapmasını sağlar.

Medikal Ve Cerrahi Tedavi

Makula dejenerasyonunun involusyonel tipinin tedavisi yoktur. Ancak laser ile eksüdatif formda ilerleme önlenebilir. Ancak tedavi çok erken dönemde uygulandığında yararlıdır. Bu tedavide yoğun bir laser ışını hüzmesi ile yeni damarların ve kaçak yapan membranların kapatılması sağlanır. Bu progresif skar ile daha fazla görme kaybı olmasını önler.

Fotodinamik tedavi : Makula hastalıklarının saptanabilen erken devrelerinde Diod laser'i etkili yapan bir boya verilmesi ile bozuk doku görülmekte ve etkin lokal tedavi mümkün olabilmektedir. Bu yöntem yenidir,yerleşmiş hastalık üzerinde etkisi yoktur. Uygulama kararı angiografik bulgular sonunda konur.Şimdilik ekonomik olarak pahalı olan boya nedeniyle uygulama sınırlaması yaşanmaktadır.

Optik Araçlar Ve Aydınlatma

Az görenlere yardım cihazları makula dejenerasyonu olan hastaların görmesini artırır. Birçok büyüteç tipi cihaz vardır. Gözlükle el büyüteçleri, teleskopla ve kapalı devre televizyonlar bunlardan bir kısmıdır. Parlak ışık okumayı kolaylaştırır. Büyük baskılı kitap, gazeteler de bu hastalara yardımcı olur.

Makula dejenerasyonu olan bir hastaya yardım edilebilir. Az görenlere yardım araçları ile görme kaybı olan hastalar kısmen okuyabilir, yakın iş yapabilir ve kendi bakımlarını halledebilirler.

50 Yaşın üzerinde aile retina problemi hikayesi gözlerini düzenli olaral kontrol ettirmelidir.