Şili - Bir Lezzet Durağı

Dünyanın belki de en iyi deniz ürünleri mutfağına ve şaraplarına sahip olan Şili, lezzet tutkunu gurmelerin önde gelen adreslerinden biri haline geldi.

Şili mutfağını kısaca şöyle özetleyebiliriz: İspanyol, Meksika, Alman, Fransız, İtalyan, Çin ve Japon mutfaklarının geleneksel pişirme yöntemleri ile tatlarının birleşmesi ve ülkenin kuzeyinde yaşayan Aymara yerlileri ile güneyde göller bölgesinde yaşayan Mapuche yerlilerinin son halini vermesiyle oluşmuş bir mutfak.

Şili, uçsuz bucaksız bir sahil şeridine sahip olduğu için, deniz ürünleri Şili mutfağını oluşturan temel ürünlerin başında geliyor. Şili şarapları ise okyanus ile And Dağları arasındaki verimli topraklarda yetişen üzümler sayesinde, en az Akdeniz ve Kaliforniya şarapları kadar ünlü.

Başkent Santiago, Şili’nin gurme merkezi olarak kabul ediliyor. Burada dünya mutfaklarından lezzetler sunan, son derece kaliteli restoranlar var. İyi restoran söz konusu olduğunda Santiago’nun yanı sıra Vina del Mar, La Serena ve Puerto Varas gibi tatil beldeleri de unutmamak gerek. Restoranları, barları ve pazarları ile Santiago, Güney Amerika’nın en renkli ve en çok alkol tüketilen şehirlerinden biri olan Rio’ya benziyor. Olabildiğince farklı lezzetleri denemenizi, yerel şarapları tatmanızı ve akşamüzeri nereye gittiğinizi bilmeden caddelerde dolaşmanızı tavsiye ederim; çünkü Şili’yi en iyi bu şekilde anlayabilirsiniz. Pazarları keşfedin, şarap mahzenlerini gezin, seyyar satıcılardan yemek yiyin; kısacası yeni olanı keşfetmenin özgürlüğünü doyasıya yaşayın.

Şilililer ne yer, ne içerler?
Şilililer, günde dört öğün yemek yerler. Açılışı tost ve çok şekerli çay veya kahveyle yaparlar. Eğer lüks bir otelde konaklıyorsanız, klasik kahvaltı seçenekleriniz de olacaktır. Öğle yemeği, günün ana öğünüdür ve restoranların çoğunda saat 13:00-15:00 arasında servis edilir; pek çoğunda da orijinal mönüye ek olarak sabit fiyatlı mönüler vardır. Geleneksel öğle yemeği mönüsünde genellikle ‘cazuela’ bulunur. Bu yemek, et suyunda pişirilen pirinç, patates ve mısırın yanında servis edilen 1 parça dana veya tavuk etinden oluşur. Yaz aylarının favori yemeklerinden biri de güveçte dana eti, tavuk, mısır ve sebze karışımı ‘pastel de choclo’dur. ‘Pan amasado’, çoğunlukla et yemeklerinin yanında servis edilen, odun fırınında pişirilmiş kalın bir ekmektir ve Şili’deki restoranların çoğunda masalarda hazır bulunur.


Şili, et tüketiminde komşusu Arjantin kadar ünlü olmasa da, kuzu, dana, domuz ve tavuk etini oldukça fazla tüketir. ‘Parilla’ restoranları lezzetli ızgara et servisiyle ünlüdür; buralarda domuz sosisi, marine edilmiş bonfile ve kuzu eti ızgara edildikten sonra yanında salata ve yerel şaraplardan biri ile servis edilir. En lezzetli yemeklerden biri olan ‘Lomo a la Pobre’ (fakir adamın bonfilesi anlamına geliyor), büyük parça ızgara bonfile ve yanında patates kızartması ile kalın ekmek dilimleri ile servis edilir. Bu yemek oldukça doyurucudur, eğer öğle saatlerinde bu dev porsiyonu yemeyi planlıyorsanız, kahvaltı etmemenizi tavsiye ederim. Şili’nin en popüler et yemeği, sosisli sandviçi ‘el completo’dur; klasik hot dog üzerinde ketçap, mayonez, genellikle Meksika yeşillikleri ve domates dilimleri vardır.

Okyanusun zenginliği tabaklarda boy gösteriyor...
Şili’nin sıradışı deniz ürünleriyle, kalite ve çeşit açısından yalnızca Japon deniz ürünleri yarışabilir. Büyük Okyanusu’ndaki tüm zenginlikleri barındıran Şili mutfağında dünyaca ünlü Şili levreği, somon, midye, yengeç, ıstakoz, kalamar, ahtapot ve dev deniz tarağı boy gösterir. Santiago balık pazarı Central Mercado’da, deniz ürününün her türlüsünü en tazesinden bulabilirsiniz. Deniz ürünü bu kadar bol olunca, Santiago’da neredeyse her mahallede bir ‘marisqueria’, yani deniz ürünleri restoranı bulunması da kaçınılmaz elbette.

Favori lezzetlerim...
Şili’nin en ünlü deniz ürünü ise “ceviche”. Bir gece önceden çeşitli baharatlarla limon suyunda bekletilen balık veya kabuklu deniz ürünü ile hazırlanan ceviche, mutlaka denemeniz gereken lezzetlerden biri. Deniz ürününün içine yatırıldığı limon suyu, içindeki asit sayesinde eti pişiriyor. “Mutlaka denenmeli” listemiz şöyle uzayabilir: Taze parmesan ve krema ile hazırlanan Güney Amerika istiridyesi ‘manchas a la parmesana’; taze deniz ürünleri ve balık suyuna çorba ‘paila marina’... Şili’nin en farklı tatlıları, Alman göçmenlerin etkisiyle ortaya çıkan yemeklerden oluşuyor. Güneydeki göller bölgesine özgü ama buna rağmen tüm ülkede popüler olan ‘kuchen’, taze meyvelerle doldurulmuş bir kek çeşidi. Eğer ana yemekten sonra hâlâ midenizde boş yer varsa, ‘semola con leche’yi denemenizi taviye ederim; mısır unundan yapılan ve üzeri eritilmiş karamel veya çok lezzetli bir Şili pirinç tatlısı olan tarçınlı ‘arroz con leche’ ile kaplanan İspanyol tartına bayılmamanız imkânsız. Şilililer’in, 17:00-19:00 saatleri arasında akşamüzeri çayı içme alışkanlıkları var. Genelde çayın yanında da bir sandviç ya da kurabiye alırlar. Santiago’da sandviç dükkânlarına veya pastanelere gittiğinizde ne seçeceğinize karar vermek oldukça zordur; eğer öğle yemeğinde karnınızı çok doyurmamışsanız ‘empanada’yı deneyin. Empanada, içi dana eti, soğan, bazen de deniz ürünü ile doldurulmuş bir hamurişi çeşidi. Şili’de akşam yemekleri genellikle pek fazla önemsenmiyor, çünkü öğle yemeğinde herkes karnını çok iyi doyurmuş oluyor.

Her daim şarap...
İster öğle, ister akşam yemeği olsun, Şili’de her yemeğin yanında mutlaka şarap içilir. Undurraga, Santa Carolina, Cousino Macul ve Concha gibi üzüm bağlarında, dünyanın en iyi beyaz ve kırmızı şarapları üretilir. Las Condes bölgesindeki The Wine House ve Vitacura’daki El Bodegon’a gitmenizi tavsiye ederim; her iki bağ da Santiago şehir sınırları içinde. En iyi Şili şaraplarını burada tadabilirsiniz.

Şili’ye bir seyahat planı yaparken, süreyi biraz uzun tutmaya gayret edin. Çünkü en az bir haftanızı Santiago’ya, bir haftanızı da nefes kesen doğa harikalarıyla ülkenin diğer köşelerine ayırmalısınız.