Vandalizm nedir?

Vandalizm bilerek ve körü körüne maddi ve kültürel değerlerin, yapıların imha edilmesidir. Bu adımı atanları bir kural olarak "vandal" adlandırıyorlar.

Terim ilk kez Fransa devrimi sırasında Cumhuriyet Ordusu'nun davranışını nitelendiren din görevlisi, papaz Henry Greguar tarafından kullanılmıştır. O, ordunun davranışlarını, 455 yılında Romayı yağmalayan Cermen soyundan gelen, Slav kökenli Vandallara benzetmiştir.

Vandalizm, anti sosial kişilik bozukluğu olarak tanımlanmıştır. Erkeklerde daha sık görülmektedir. Kadınlarda daha az rastlanmasına rağmen, anti sosial kişilik bozukluğu olan genç annelerin eşlerine ve çocuklarına karşı şiddet içeren davranışlarda bulunduğu bildirilmiştir. Özellikle sosyal ve ekonomik düzeyi düşük okul çağındaki gençlerde sık rastlanmaktadır. 16 ayrı liseden 7340 öğrenci arasında yapılan bir çalışmada öğrencilerin yüzde beşinde vandalist davranışların gözlendiği bildirilmektedir.

Resmi vandalizm

Roma İmparatorluğu'nda, "damnatio memoriae" yani hatıraların lanetlenmesi denilen bir adet vardı. Buna göre sevilmeyen birisi öldüğünde ona ait heykeller kırılır ya da kafaları koparılır, isimleri tüm kayıtlardan çıkarılır ve adları hatırlanmazdı. Örneğin Neron, tek başına imparator olduğunda, kendinden önce gelen imparatora ait tüm heykelleri yıktırmıştır. Hristiyanlığın kabulünden sonra da Roma'daki çoğu heykeller ya tahrip edilmiş ya da heykellerin alınlarına haç kazıtılmıştır. Eski Mısır'da da rahipler tekrar gücü ellerine geçirdiklerinde benzer uygulamalarla, kendilerinin gücünü kısıtlayan firavunun mezarını tahrip etmişlerdi. Ayrıca bazı kişilerin, tarihten çıkarmak istedikleri kişilerin yüzlerini duvar resimlerinden kazıyarak silmeleri de sık görülen bir tür vandallıktır.

Modern zamanlarda da devam eden resmi vandalizm, milliyetçiler tarafından yıkılan Yahudi sembolleri, Sovyetler iktidara geldikten sonra yıktığı tarihi anıtlar, Sovyetlerin çöküşünden sonraki tahribatlar, Taliban tarafından yok edilen tarihi dev Buda heykelleri vb. ile sembolize edilmiştir.

Çevresel vandalizm

Çevresel vandalizm, bazı çevre mühitçiler tarafından kullanılan bir terimdir. Çevre ve mühitçiler, kırılgan ekolojik sistemin korkunç veya apaçık yıkılmasını ve özellikle çevresel koruma yasalarının çiğnendiğini açıklamak için kullanırlar. Önceden belirlenmiş koruma altındaki alanlara yapılan yasal olmayan saldırılar önemli bir örnektir. Diğer örnekler ise nehirler, dereler ve benzeri nesnelerin çiftlik atıkları ile kirletilmesi, atmosferin fosil yakıt tüketimi ile karbon 4 oksit tarafından zarar görmesi gibi sıralanabilir.